Η Δυσλεξία είναι μορφή μαθησιακής δυσκολίας, κατά την οποία το άτομο, μικρής ή μεγάλης ηλικίας, παρουσιάζει δυσκολίες στην ανάλυση των λέξεων σε ακουστικές μονάδες συλλαβικής βάσης και στη σύνθεση

συλλαβικών ακουστικών μονάδων σε λεκτικά σύνολα με εννοιακό περιεχόμενο.

Παρατηρείται σε όλους τους πολιτισμούς που έχουν γραπτή γλώσσα και δεν έχει σχέση με τη νοητική καθυστέρηση, λόγω του ότι τα άτομα αυτά είναι πιο δημιουργικά με κυρίαρχη την δεξιά πλευρά του εγκεφάλου.

Ορισμοί:

Είναι εξελικτική διαταραχή των ακαδημαϊκών δεξιοτήτων (ανάγνωση, γραφή, αντίληψη μαθηματικών).

Συναντάται στο 10-15% των παιδιών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (αγόρια – κορίτσια = 4:1).

Το 1/3 των παιδιών έχει διαταραχές και στο γραπτό και στον προφορικό λόγο.

Συνήθως έχει οικογενή χαρακτήρα.

Ένας απλός ορισμός της δυσλεξίας είναι «άτομα τα οποία δυσκολεύονται να μάθουν μέσω της γραπτής ή προφορικής γλώσσας, χωρίς να υπάρχει προφανής λόγος (τραύμα, πνευματική καθυστέρηση κτλ.)».

Σε αυτή την κατηγορία μπορεί να ανήκουν και ευφυή ή και ταλαντούχα άτομα.

Η παγκόσμια ομοσπονδία της νευρολογίας καθορίζει τη δυσλεξία ως «διαταραχή που φανερώνεται από τις δυσκολίες στην εκμάθηση του διαβάσματος, παρά την επαρκή νοημοσύνη και τις κοινωνικές και πολιτιστικές ευκαιρίες του ατόμου».

Η δυσλεξία δεν είναι αυστηρά μόνο μια διαταραχή ανάγνωσης που χαρακτηρίζεται από τις αντιστροφές.

Είναι ένα σύνδρομο των πολλών και ποικίλων συμπτωμάτων που έχει επιπτώσεις σε εκατομμύρια παιδιών και ενηλίκων.

Από πολλούς αναγνωρίζεται η δυσλεξία ως «διαφορετικός τρόπος σκέψης»: παραλληλίζοντας τη δυσλεξία με τη δυνατότητα που έχει κάποιος να “δει” πολυδιάστατα την συνολική εικόνα, ή από οποιαδήποτε θέση κάθε

φορά.

Η δυνατότητα να σκέφτεται με εικόνες και να καταχωρούνται αυτές οι εικόνες ως πραγματικές.

Κατά συνέπεια, αναμιγνύεται η δημιουργική σκέψη με την πραγματικότητα αλλάζοντας πολλές φορές αυτό που το δυσλεκτικό άτομο βλέπει ή ακούει.

Για να διαβάσει και να συλλαβίσει κανείς απαιτείται ο συντονισμός πολλών εγκεφαλικών λειτουργιών.

Τα προβλήματα προκύπτουν σε ένα ή περισσότερα λειτουργικά επίπεδα.

Η αναπτυξιακή δυσλεξία είναι μια νευροβιολογικά βασισμένη έλλειψη στην απόκτηση των δεξιοτήτων ανάγνωσης και ορθογραφίας, σε σχέση πάντα με τις γενικές διανοητικές δυνατότητες του ατόμου.

Η δυσλεξία είναι μια απόκλιση μεταξύ ενός υψηλού αποτελέσματος σε τεστ νοημοσύνης και χαμηλών αποτελεσμάτων σε τεστ ανάγνωσης/ορθογραφίας.

Ανάγνωση και συλλαβισμός:

Δείγμα δυσλεκτικής γραφής μικρού παιδιού, όπου φαίνονται μερικές από τις χαρακτηριστικές δυσκολίες στην ακουστική αντίληψη.

Τα «λάθη» έχουν σημειωθεί από τον λογοθεραπευτή του παιδιού. Οι «σωστές» λέξεις είναι: σβήνω, σβήνω, σφίγγω, σβήνω, τζάμι, τσαμπί, ξύλο, ψύλλος.

Τα δυσλεκτικά άτομα πολλές φορές αντιμετωπίζουν πρόβλημα δυσκολίας ή ανικανότητας στο να αντιληφθούν τις ομοιότητες των αρχικών ήχων των λέξεων.

Ενδέχεται π.χ. ένας δυσλεκτικός να μην αντιλαμβάνεται τον διπλό ήχο στο συμφωνικό σύμπλεγμα των λέξεων π.χ. «κλαίει», «βάλτος» και για αυτό να διαβάζει ή να γράφει «καίει», «βάτος».

Συχνά η δυσλεξία εκδηλώνεται ως αδυναμία ακουστικής σύλληψης και διάκρισης φθόγγων, με αποτέλεσμα τα άτομα αυτά να δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν φθόγγους που μοιάζουν ηχητικά μεταξύ τους, όπως α-ο, ο-ου, ε-ι.

Πρόβλημα μπορεί να παρουσιάζουν και με την οξύτητα άλλων φθόγγων, όπως:

Β-Φ: βάρος – φάρος, φόβος – βαφή

Δ-Θ: δάσος – Θάσος, δεσμός – θεσμός

Σ-Ζ-Ξ: σώζω – συζήτηση – σύζευξη

Στην περίπτωση αδυναμίας οπτικής αντίληψης, τα δυσλεκτικά άτομα δεν μπορούν να συγκρατήσουν στη μνήμη τους τις λεπτές διαφορές μεταξύ μερικών γραμμάτων, αριθμών, μορφών ή σχημάτων, π.χ.:

γράμματα: α – ο, ε – ω, β – φ, β – θ, γ – χ, ζ – ξ, ει – ιε, αι – ια

αριθμοί: 7 – 1, 6 – 9, 5 – 3, 2 – 3, 8 – 4, 45 – 54, 23 – 32, 36 – 63

γράμματα και αριθμοί: ρ – 9, ε – 3, κ – 4, οι – 10

Επίσης:

Αντιμεταθέτουν γράμματα, συλλαβές, λέξεις (π.χ. πότρα αντί πόρτα)

Παραλείπουν γράμματα, συλλαβές, λέξεις (π.χ. πόρι αντί ποτήρι)

Προσθέτουν γράμματα, συλλαβές, λέξεις (π.χ. δορόμος αντί δρόμος)

Παρατονίζουν γράμματα, συλλαβές, λέξεις (π.χ. σπιτί αντί σπίτι)

Παραφθείρουν λέξεις (π.χ. μάλβι αντί μολύβι)

Ακρωτηριάζουν λέξεις (π.χ. τπζια αντί τραπέζια)

Διαβάζουν κατά πιθανότητα (π.χ. τραπέζι αντί τρέχω καθώς και οι δύο λέξεις ξεκινούν από τρ, ή βιβλίο αντί αναγνωστικό καθώς αν και πρόκειται για διαφορετικές ηχητικά λέξεις υπονοούν ομοειδές αντικείμενο)

Γράφουν με κατοπτρική γραφή (π.χ. Иίτνος αντί Ντίνος)

Προειδοποιητικές ενδείξεις της Δυσλεξίας:

Στα περισσότερα δυσλεκτικά άτομα εμφανίζονται:

1. Δυσκολίες στο γραπτό λόγo

2. Δυσκολίες στη γραφή

3. Σοβαρά προβλήματα στην ορθογραφία

4. Αργοπορία στη μάθηση της ανάγνωσης

Σε ορισμένα δυσλεκτικά άτομα εμφανίζονται:

1. Δυσκολίες στα μαθηματικά, ειδικά στην αφομοίωση συμβόλων και μορφών όπως οι πίνακες πολλαπλασιασμού

2. Προβλήματα στη βραχυπρόθεσμη μνήμη και οργάνωση

3. Δυσκολίες στην παρακολούθηση γραπτών οδηγιών και αλληλουχίας δρωμένων

4. Προβλήματα στην ανάγνωση γραπτών κειμένων

5. Παλινδρομική εκδήλωση ικανοτήτων.

Επίσης εμφανίζονται:

1. Δυσκολίες στον προφορικό λόγο

2. Προβλήματα στην εκτίμηση της απόστασης και της ενημερότητας του χώρου

3. Σύγχυση δεξιού και αριστερού.

Αντιμετώπιση της δυσλεξίας:

Αν και κατά καιρούς προτείνονται διάφορες προσεγγίσεις αντιμετώπισης της δυσλεξίας, η επιστημονική κοινότητα δεν δείχνει να έχει εγκυροποιήσει κάποια από αυτές.

Σε αυτό το πλαίσιο διατυπώνεται η πεποίθηση ότι περισσότερο μαθαίνει να ζει κανείς με τη δυσλεξία (καλλιεργώντας π.χ. εναλλακτικούς τρόπους μάθησης), παρά την ξεπερνά.

Ένα δυσλεκτικό παιδί, όταν κατά την ανάγνωση συναντήσει άγνωστες λέξεις, δυσκολεύεται να τις διαβάσει.

Για τα παιδιά αυτά είναι προτιμότερη η ολική μέθοδος διδασκαλίας πρώτης ανάγνωσης.

Όταν όμως αποκτήσουν ένα ικανοποιητικό οπτικό λεξιλόγιο, τότε πρέπει σιγά-σιγά να εισαχθούν στην ανάλυση και σύνθεση των λέξεων για να μπορούν να διαβάσουν σύνθετες λέξεις.

Μία αξιολόγηση θα είναι το πρώτο βήμα για να βοηθηθεί το παιδί ή το νεαρό άτομο προκειμένου να ξεπεράσει τις δυσκολίες του.

Διαθέτοντας αυτή την αξιολόγηση, ο καταρτισμένος εκπαιδευτικός μπορεί να προσαρμόσει το διδακτικό του πρόγραμμα στις ειδικές μαθησιακές ανάγκες του παιδιού, προκειμένου να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του, τα  κίνητρα και τις στρατηγικές διεκπεραίωσης της μάθησης.

Ερωτήματα σχετικά με την Δυσλεξία:

Δυσλεξία και ανασφάλεια

«Λόγω της ανασφάλειας που διακρίνει τα δυσλεξικά παιδιά για το πώς γράφεται μια λέξη, παρατηρείται το φαινόμενο, όταν γράφουν, να θέλουν διαρκώς να διορθώνουν το γράμμα που έγραψαν, με αποτέλεσμα η γραφή

τους να παρουσιάζει κακόγραφη και δυσανάγνωστη εικόνα.

Αυτή τη γραφή δεν μπορούν εκ των υστέρων να τη διαβάσουν ούτε αυτά τα ίδια που την έγραψαν».

Μορφές Δυσλεξίας

«Η Δυσλεξία παρουσιάζεται με διαφορετική συμπτωματολογία σε κάθε παιδί. Δεν υπάρχει ενιαία μορφή δυσλεξίας».

Δυσλεξία και ανάγνωση

«Συμβαίνει τα πιο έξυπνα δυσλεξικά παιδιά να διαβάζουν σχεδόν σαν «νερό» ένα κείμενο. Όμως, εάν προσέξει κανείς καλύτερα, θα διαπιστώσει ότι

διαβάζουν περίπου και κατά κάποιο τρόπο νοηματικά, δηλαδή βρίσκουν δικές τους λέξεις με περίπου ίδιο νόημα και απλά τις προφέρουν».

Αντιμετώπιση της Δυσλεξίας

«Η Δυσλεξία και οι άλλες μορφές Μαθησιακών Δυσκολιών αντιμετωπίζονται μόνο με την εφαρμογή εξατομικευμένης διδασκαλίας, η οποία πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες του κάθε παιδιού».

Πηγές:

• Μάρκου, Σπύρος Ν., «Δυσλεξία: Αριστεροχειρία, Κινητική Αδεξιότητα, Υπερκινητικότητα – Θεωρία, Διάγνωση και Αντιμετώπιση με Ειδικές Ασκήσεις», Εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», Στ’ έκδοση, Αθήνα 1998.

• Δημήτρης Νικολόπουλος Αναγνωστικές Δυσκολίες / Δυσλεξία: Βασικές Επισημάνσεις, Διλήμματα και Εκπαιδευτική Πρακτική, στο «Θέματα Διαχείρισης Προβλημάτων Σχολικής Τάξης»,(Επιστημονική επιμέλεια: Ευανθία Μακρή‐Μπότσαρη) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα, 2007